tekstlogo

WILBUR WANTS TO KILL HIMSELF



Het lijkt nogal ongepast, een komedie maken over zelfmoord. Maar het kan wel degelijk, zo bewijst de Deense regisseur Lone Scherfig met WILBUR WANTS TO KILL HIMSELF. Haar film gaat over de ‘manisch suïcidale’ Wilbur, die de ene zelfmoordpoging na de andere onderneemt. Tevergeefs. Het is zelfs zó erg met Wilbur gesteld dat de suïcide-praatgroep in de psychiatrische inrichting hem uitspuugt. Want wil Wilbur eigenlijk wel écht dood?

De vraag stellen is hem beantwoorden. Toch trekt Wilbur voor zijn eigen veiligheid in bij zijn broer Harbour, die in het centrum van Glasgow een winkel met tweedehands boeken runt. Daar ontspint zich een mooie vierhoeksverhouding tussen Wilbur, Harbour, vaste klant Alice en haar dochtertje Mary. Of eigenlijk een vijfhoeksverhouding, want doordat Wilbur psychisch langs pieken en dalen scheert moet hij ook contact blijven houden met zijn psychiater Horst. Vanaf dat moment is WILBUR WANTS TO KILL HIMSELF eigenlijk vooral een romantische komedie. Maar wel eentje met een zwart randje, want de dood ligt voortdurend op de loer.

Zo’n film is op het lijf geschreven van Lone Scherfig, die eerder de bewierookte Dogma-film ITALIAN FOR BEGINNERS draaide. Ook haar zelfmoordfilm ontving veel lof. ‘WILBUR WANTS TO KILL HIMSELF ontroert en is komisch, in een perfecte balans tussen wrange observaties en karikaturale overdrijving’, schreef de Volkskrant bijvoorbeeld. Anders dan je zou verwachten worden niet zozeer de patiënten als karikaturen neergezet, maar vooral de hulpverleners. Met name Horst, heerlijk over-the-top gespeeld door de Deense ster Mads Mikkelsen. Hij laat zien dat ook psychiaters in nood kunnen komen.

Dat Scherfig de film juist in Glasgow schoot zal geen toeval zijn. De grauwe Schotse stad heeft één van ’s werelds mooiste begraafplaatsen, de Victoriaanse Glasgow Necropolis vol gothische graftombes en kruizen. In een film over de dood mogen die natuurlijk niet ontbreken.

regie: Lone Scherfig, DEN/GB/ZWI/FRA 2003.
met: Jamie Sives, Mads Mikkelsen, Shirley Henderson e.a. 111 min.
web: cinema.nl


ZELFMOORD

Volgens het CBS plegen er in Nederland elke dag gemiddeld vier mensen zelfmoord. In totaal gaat het om bijna 1600 slachtoffers per jaar - twee keer zoveel als het aantal verkeersdoden. Onder volwassenen van 25 tot 45 jaar is zelfmoord al jaren de belangrijkste doodsoorzaak. Ontluisterende statistieken, die in 2007 nog eens gesterkt werden door het Trimbos Instituut. Uit onderzoek van dit instituut bleek dat jaarlijks 410.000 Nederlanders zich zó down voelen dat ze soms zelfmoord overwegen; 94.000 doen vervolgens daadwerkelijk een poging, waarvan ongeveer twee procent slaagt.

Hoewel er in verschillende culturen anders wordt gedacht over zelfmoord, geldt het in de westerse wereld als een geestelijk gezondheidsprobleem. De oorzaken lopen sterk uiteen, maar in meer dan de helft van de suïcidegevallen is het slachtoffer depressief. Vaak spelen meerdere factoren een rol, waaronder persoonlijkheidsstoornissen, een ongeneeslijke ziekte of psychosociale problemen zoals een scheiding. Om een (nieuwe) zelfmoordpoging te voorkomen is goede zorg cruciaal; vaak is zo'n behandeling gebaseerd op psychotherapie en medicatie.

Bij de hoofdpersoon van WILBUR WANTS TO KILL HIMSELF is de diagnose overigens snel gesteld: hij is niet suïcidaal maar parasuïcidaal, zoals psychiaters het noemen. Wilburs mislukte zelfmoordpogingen lijken in de eerste plaats een noodkreet en een roep om aandacht. Overigens is de grens tussen suïcide en parasuïcide niet altijd even scherp. Parasuïcide komt onder andere voor bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis.

Meer lezen?

LUCHTIG OVER DE DOOD

Net als Lone Scherfig maakte ook de Amerikaanse regisseur Sofia Coppola een luchtige film over zelfmoord: THE VIRGIN SUICIDES uit 2000, die vorig jaar werd vertoond in de reeks over Film en Psychiatrie. Anders dan WILBUR loopt die film helemaal niet goed af: vier tienerzusjes slaan vlak na elkaar de hand aan zichzelf om te ontsnappen aan de repressieve opvoeding van hun overbezorgde ouders. Een verhaal om heel triest van te worden, maar dankzij prachtige beelden en een sublieme soundtrack wist Coppola van dit loodzware thema toch een lichte film te maken.