tekstlogo

BROTHERS



De tand des tijds knaagt aan de meeste films, maar heel soms wordt een film juist steeds actueler. BROTHERS is zo’n film. Toen dit Deense drama van Susanne Bier begin 2005 in Nederland uitkwam lag Afghanistan nog ver weg. Pas anderhalf jaar later begon de Nederlandse militaire missie in Uruzgan en sindsdien zijn daar helaas vele slachtoffers gevallen. Welke impact heeft dit op de militairen die de dans ontspringen? En op de familieleden thuis? Om die vragen draait het in BROTHERS.

De film gaat over de Deense beroepsmilitair Michael (Ulrich Thomsen uit FESTEN), een succesvolle man die gelukkig getrouwd is en twee schatten van dochters heeft. Aan zijn voorspoed komt een eind als Michael wordt uitgezonden naar Afghanistan. Zijn helicopter wordt neergehaald en samen met een jonge collega wordt hij lange tijd gevangen gehouden door Taliban-strijders. Zij stellen Michael letterlijk en figuurlijk voor een prisoner’s dilemma, waarna hij door een gruweldaad zijn leven weet te redden.

De tol die hij daarvoor betaalt blijkt echter hoog. Als de doodgewaande Michael terugkeert in Denemarken is hij ernstig getraumatiseerd en kan hij zelfs zijn vrouw Sarah (Connie Nielsen) niet vertellen wat hij allemaal heeft moeten doorstaan. Hun relatie verslechtert zienderogen - al helemaal als hij haar verdenkt van overspel met zijn jongere broer Jannik, die Michaels rol in het huishouden heeft overgenomen. ‘Ik wou dat je dood was gebleven’, roept zijn oudste dochter hem vertwijfeld toe. Uiteindelijk escaleert de situatie volledig en wordt Michael opgenomen in een psychiatrische gevangenis.

Geloof het of niet: werkelijk alles aan BROTHERS is buitengewoon goed. Het acteerwerk, de Dogma-achtige camera die de spelers dicht op de huid zit, en niet te vergeten de soundtrack met onheilspellende gitaarmuziek. In een interview met filmsite Cineuropa verklapte Susanne Bier ooit het geheim van haar werk. ‘Als filmmaker ben ik begonnen met reclamefilmpjes. Dat vond ik eerst erg leuk, maar ze werden slechter en slechter toen ik het op een gegeven moment alleen nog voor het geld deed. Je moet dingen juist om goede redenen doen. Je moet een film dus maken vanwege het verhaal, omdat de karakters interessant zijn en omdat er iets in zit. Dat is nog geen garantie voor een goede film, maar het omgekeerde levert gegarandeerd een slechte film op.’

regie: Susanne Bier, DK 2004.
met: Ulrich Thomsen, Connie Nielsen, Nikolaj Lie Kaas e.a. 117 min.
web: cinema.nl


POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS

Net als de hoofdpersoon in het vorig jaar vertoonde DER KRIEGER UND DIE KAISERIN kampt de oudste broer in BROTHERS met een posttraumatische stressstoornis ofwel PTSS. Toevallig betreft het in beide films een militair. De risicogroep is echter veel breder, want de belangrijkste trigger voor deze psychiatrische stoornis is een schokkende gebeurtenis. Bijvoorbeeld een ramp, een ongeluk, een overval of het plots overlijden van een naaste. Tachtig procent van alle Nederlanders heeft iets dergelijks weleens meegemaakt en circa tien procent van hen ontwikkelt een PTSS, zo concludeerde UvA-psycholoog Giel-Jan de Vries in oktober 2009 in een proefschrift. Omgerekend zijn dat bijna 900.000 mensen.

PTSS ontstaat door een overbelasting in onze hersenen, en wel van het complexe neurale systeem dat angstgevoelens veroorzaakt. Bij heel heftige emoties kan dit systeem als het ware overladen worden met prikkels en raakt het ontregeld. Dit gaat gepaard met drie klassieke symptomen: herbeleving (via nachtmerries en flashbacks), vermijding (patiënten weigeren erover te praten) en hyperactivatie (last van schrikreacties en concentratiegebrek). Vaak krijgen mensen met PTSS last van somberheid en depressiviteit, soms leidt het tot geweldsuitbarstingen.

In BROTHERS zien we dit allemaal voorbijkomen. De film mag dan fictie zijn, het verhaal vertelt de harde realiteit. Zo werd afgelopen najaar bekend dat in Groot-Brittannië liefst 8,5 procent van alle gevangenen bestaat uit ex-militairen die na hun afzwaaien last kregen van PTSS, depressies en drugs- en alcoholmisbruik. Het merendeel van hen blijkt veroordeeld voor (huiselijk) geweld.

De behandeling van PTSS is - zoals vaak in de psychiatrie - een kwestie van maatwerk. Als basis geldt een intensieve psychotherapie van drie tot vier maanden, eventueel in combinatie met antidepressiva. Het effect verschilt van patiënt tot patiënt en hangt deels samen met iemands sociaal-culturele en maatschappelijke achtergrond. Bij politie-agenten met PTSS bedraagt het genezingspercentage bijvoorbeeld bijna honderd procent, maar bij andere groepen ligt het tussen de zestig en zeventig procent.

Meer lezen?

TWEELINGBROERS

Het is geen toeval dat BROTHERS juist half november geprogrammeerd staat in deze reeks, want een kleine maand later gaat wereldwijd een Engelstalige remake in première. Je kunt je natuurlijk afvragen of er iets te verbeteren valt aan de orginele versie, maar filmbonzen in Hollywood denken daar heel anders over. De gemiddelde Amerikaanse kijker is namelijk kopschuw voor films in een vreemde taal, waarbij ze gedwongen worden ondertitels te lezen. Dat staat een groot publiek en een hoge recette in de weg.

Vandaar een nieuwe versie. Die is trouwens niet door Susanne Bier zelf geregisseerd, maar door haar Ierse collega Jim Sheridan (IN THE NAME OF THE FATHER, MY LEFT FOOT). Voor de hoofdrollen trok hij drie topacteurs aan: Nathalie Portman, Jake Gyllenhaal en een sterk vermagerde Tobey Maguire. Het blijft nog even afwachten hoe zij het er vanaf brengen, al oogt de trailer die op internet circuleert veelbelovend. Sheridan lijkt dichtbij het orgineel te zijn gebleven en heeft sommige scènes zelfs bijna letterlijk gekopieerd. Bovendien is ook de muziek prachtig, want de trailer bevat de 25 jaar oude U2-klassieker Bad: